Кімді таңдайсың? Перғауынның ақидасын ба, әлде МУСАНЫҢ (алейхи сәләм) АҚИДАСЫН БА ?

Қади Андалуси, Имам Әбу Бакр ибн әл-Араби әл-Малики (сопы ибн Арабимен шатастырмаңыздар)(468- 543 х/1076-1148 м) рахимахулла «Аридат әл-Ахуази фи шарх әт-Тирмизи» кітабында былай деп айтты:

قالوا: اجتمع الموحدون على أن يرفعوا أيديهم في الدعاء إلى السماء، ولو لا ما قال موسى إلهي في السماء لفرعون ما قال: يا هامان ابن لي صرحاً.قلنا: كذبتم على موسى، ما قالها قط، ومن يوصلكم إليه، إنما أنتم أتباع فرعون الذي اعتقد أن الباري في جهة فأراد أن يرقى إليه بسلم، فهنيئاً لكم أنكم من أتباع فرعون، وأنه إمامكم.

«ОЛАР айтты: Барлығы Алланың бiр екенiне нық сенеді, Оған сиынған кезде қолдарын көкке көтереді, және егер Мұса перғауынға "Менің Құдайым көкте" деп айтпағанында, перғаун "Иә, Хаман! Мен Мұсаның құдайына көтерілуім үшін маған мұнара тұрғыз" (Қасас сүресі 38 аят) деп айтпас едi. 
БІЗ айтамыз: "Сендер Мұсаға عليه السلام жала жауып тұрсыңдар, ол ешқашан ондайды айтпаған. Керiсiнше, сендердің шешiмдерің Жаратушының бiр бағытта тұрғандығына сенген перғауының нақ ізбасарлары екенін растайды, сол үшін ол баспалдақ арқылы Көкке көтерілуді қалады. Сендер оның ізбасарлары болғандықтан, ол сендердi құттықтайды, ал ол күмәнсіз сендердің имамдарың». 
[«Аридат әл-Ахуази фи шарх әт-Тирмизи», 2/235]

Осыған қатысты Имам Фахруддин ар-Рази әш-Шафии (544-606 х/1150-1210 м) рахимахулла айтты:

وأما الجواب عن التمسك بقول فرعون » يا هامان ابن لي صرحاً «فهو أن هذا الكلام من فرعون . وهو معارض بأن موسى – عليه السلام – لم : يقل الرب في السماء ، بل قال : » رب السماء « ثم إن فرعون كان قد ظن فيه أن الإله مستقر في السماء

«Ал енді, Алла тағалаға мекен беретіндердің дәлел ретінде перғауынның "Иә, Хаман! Мен Мұсаның құдайына көтерілуім үшін маған мұнара тұрғыз" (40:36) сөзін келтіретіндерге жауап: 
Ақиқатында бұл перғауынның сөздері және қарама-қайшы болған сөздер, өйткені Мұса عليه السلام «Раббым аспанда» деп айтпаған. Керісінше ол «Көктердің Раббысы» деген еді, ал перғауын өзінің ақымақтығынан Алла Тағала аспанда деп ойлап қалды». 
[«Асасу Такдис», 211 бет]

Жәнеде, Имам Фахруддин ар-Рази мушаббихалардың «шубухат»тарын атап өткеннен кейін бұл аят жайлы былай деп айтқан :

فهذا جملة استدلالات المشبهة بهذه الآية، والجواب: أن هؤلاء الجهال يكفيهم في كمال الخزي والضلال أن جعلوا قول فرعون اللعين حجة لهم على صحة دينهم، وأما موسى عليه السلام فإنه لم يزد في تعريف إله العالم على ذكر صفة الخلاقية فقال في سورة طه { رَبُّنَا ٱلَّذِى أَعْطَىٰ كُلَّ شَىء خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَىٰ } [طه: 50] وقال في سورة الشعراء { رَبُّكُمْ وَرَبُّ ءابَائِكُمُ ٱلأَوَّلِينَ * رَبُّ ٱلْمَشْرِقِ وَٱلْمَغْرِبِ وَمَا بَيْنَهُمَا } [الشعراء: 26، 28] فظهر أن تعريف ذات الله بكونه في السماء دين فرعون وتعريفه بالخلاقية والموجودية دين موسى، فمن قال بالأول كان على دين فرعون، ومن قال بالثاني كان على دين موسى

«Бұл мушаббихалардың осы аятқа қатысты бірнеше дәлелі.
Бұған жауап: Ақиқатында, бұл надандардың өздерін толық масқаралауы және адасушылықтарының көрінісі, олар өздерінің дініне, лағнеттелген перғауынның сөздерін дәлел қылып алғаны жеткілікті, ал Мұса عليه السلام жайлы айтатын болсақ ол «Әлемдердің Раббысына» анықтама ретінде «Жаратушы» деп ғана сипатаған еді, және: “Раббымыз, әр нәрсеге бір бейне беріп, сонан соң оны тура жолға салған”(20:50) деген, жәнеде “Ол, сендердің де Раббыларың, бұрынғы ата-бабаларыңның да Раббы”,“Егер түсінетін болсаңдар, Ол шығыс, батыстың және екі арасындағылардың Раббы”(26:26-28) деген еді.
Сондықтан Алла Тағаланы сипаттаған кезде Оны аспанда не көктерде деу — бұл перғауынның діні, ал Оның бар екенін және Жаратушы екенін айту — бұл Мұса пайғамбардың عليه السلام діні, сондықтан біріншідегідей айтатын ол перғауынның дінінде, ал екінші мысалдағыдай айтатын адам ол Мұсаның عليه السلام дінінде».

[«Тафсир әл-Кабир», 27/64]Кімді таңдайсың? Перғауынның ақидасын ба, әлде МУСАНЫҢ (алейхи сәләм) АҚИДАСЫН БА ?

Қади Андалуси, Имам Әбу Бакр ибн әл-Араби әл-Малики (сопы ибн Арабимен шатастырмаңыздар)(468- 543 х/1076-1148 м) рахимахулла «Аридат әл-Ахуази фи шарх әт-Тирмизи» кітабында былай деп айтты:

قالوا: اجتمع الموحدون على أن يرفعوا أيديهم في الدعاء إلى السماء، ولو لا ما قال موسى إلهي في السماء لفرعون ما قال: يا هامان ابن لي صرحاً.
قلنا: كذبتم على موسى، ما قالها قط، ومن يوصلكم إليه، إنما أنتم أتباع فرعون الذي اعتقد أن الباري في جهة فأراد أن يرقى إليه بسلم، فهنيئاً لكم أنكم من أتباع فرعون، وأنه إمامكم.

«ОЛАР айтты: Барлығы Алланың бiр екенiне нық сенеді, Оған сиынған кезде қолдарын көкке көтереді, және егер Мұса перғауынға "Менің Құдайым көкте" деп айтпағанында, перғаун "Иә, Хаман! Мен Мұсаның құдайына көтерілуім үшін маған мұнара тұрғыз" (Қасас сүресі 38 аят) деп айтпас едi. 
БІЗ айтамыз: "Сендер Мұсаға عليه السلام жала жауып тұрсыңдар, ол ешқашан ондайды айтпаған. Керiсiнше, сендердің шешiмдерің Жаратушының бiр бағытта тұрғандығына сенген перғауының нақ ізбасарлары екенін растайды, сол үшін ол баспалдақ арқылы Көкке көтерілуді қалады. Сендер оның ізбасарлары болғандықтан, ол сендердi құттықтайды, ал ол күмәнсіз сендердің имамдарың». 
[«Аридат әл-Ахуази фи шарх әт-Тирмизи», 2/235]

Осыған қатысты Имам Фахруддин ар-Рази әш-Шафии (544-606 х/1150-1210 м) рахимахулла айтты:

وأما الجواب عن التمسك بقول فرعون » يا هامان ابن لي صرحاً «فهو أن هذا الكلام من فرعون . وهو معارض بأن موسى – عليه السلام – لم : يقل الرب في السماء ، بل قال : » رب السماء « ثم إن فرعون كان قد ظن فيه أن الإله مستقر في السماء

«Ал енді, Алла тағалаға мекен беретіндердің дәлел ретінде перғауынның "Иә, Хаман! Мен Мұсаның құдайына көтерілуім үшін маған мұнара тұрғыз" (40:36) сөзін келтіретіндерге жауап: 
Ақиқатында бұл перғауынның сөздері және қарама-қайшы болған сөздер, өйткені Мұса عليه السلام «Раббым аспанда» деп айтпаған. Керісінше ол «Көктердің Раббысы» деген еді, ал перғауын өзінің ақымақтығынан Алла Тағала аспанда деп ойлап қалды». 
[«Асасу Такдис», 211 бет]

Жәнеде, Имам Фахруддин ар-Рази мушаббихалардың «шубухат»тарын атап өткеннен кейін бұл аят жайлы былай деп айтқан :

فهذا جملة استدلالات المشبهة بهذه الآية، والجواب: أن هؤلاء الجهال يكفيهم في كمال الخزي والضلال أن جعلوا قول فرعون اللعين حجة لهم على صحة دينهم، وأما موسى عليه السلام فإنه لم يزد في تعريف إله العالم على ذكر صفة الخلاقية فقال في سورة طه { رَبُّنَا ٱلَّذِى أَعْطَىٰ كُلَّ شَىء خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَىٰ } [طه: 50] وقال في سورة الشعراء { رَبُّكُمْ وَرَبُّ ءابَائِكُمُ ٱلأَوَّلِينَ * رَبُّ ٱلْمَشْرِقِ وَٱلْمَغْرِبِ وَمَا بَيْنَهُمَا } [الشعراء: 26، 28] فظهر أن تعريف ذات الله بكونه في السماء دين فرعون وتعريفه بالخلاقية والموجودية دين موسى، فمن قال بالأول كان على دين فرعون، ومن قال بالثاني كان على دين موسى

«Бұл мушаббихалардың осы аятқа қатысты бірнеше дәлелі.
Бұған жауап: Ақиқатында, бұл надандардың өздерін толық масқаралауы және адасушылықтарының көрінісі, олар өздерінің дініне, лағнеттелген перғауынның сөздерін дәлел қылып алғаны жеткілікті, ал Мұса عليه السلام жайлы айтатын болсақ ол «Әлемдердің Раббысына» анықтама ретінде «Жаратушы» деп ғана сипатаған еді, және: “Раббымыз, әр нәрсеге бір бейне беріп, сонан соң оны тура жолға салған”(20:50) деген, жәнеде “Ол, сендердің де Раббыларың, бұрынғы ата-бабаларыңның да Раббы”,“Егер түсінетін болсаңдар, Ол шығыс, батыстың және екі арасындағылардың Раббы”(26:26-28) деген еді.
Сондықтан Алла Тағаланы сипаттаған кезде Оны аспанда не көктерде деу — бұл перғауынның діні, ал Оның бар екенін және Жаратушы екенін айту — бұл Мұса пайғамбардың عليه السلام діні, сондықтан біріншідегідей айтатын ол перғауынның дінінде, ал екінші мысалдағыдай айтатын адам ол Мұсаның عليه السلام дінінде».

[«Тафсир әл-Кабир», 27/64]